Machteld Huber is voormalig huisarts, onderzoeker en grondlegger van Positieve Gezondheid en oprichtster van Institute for Positive Health (iPH).
Waar begon uw droom van Positieve Gezondheid en iPH?
Van huis uit ben ik huisarts en als jonge arts heb ik zelf in een periode van vijf jaar, met tussenpozen, vier verschillende soorten heftige ziektes doorgemaakt. Toen is mijn droom begonnen. Mijn conclusie was dat ik medisch precies begreep wat ik had, maar ik kwam erachter dat er bij ziekte zo veel meer meespeelt dan wat ik had geleerd. Daar valt nog een wereld op te winnen voor het welzijn van de patiënt en ik vond dat dit aan de zorgmoest worden toegevoegd. Na mijn 35ste was ik weer beter en ben ik de wetenschap ingegaan om mijn gedachten te kunnen onderbouwen. Ik heb hierbij als onderzoeker gewerkt aan zaken die ik belangrijk vond. Daarnaast heb ik al werkend met zeer beschadigde mensen, waaronder drugsverslaafden en mensen met oorlogstrauma’s mijn eigen ervaringen met gezondheid getoetst. Hierbij is mijn overtuiging gegroeid dat persoonlijke zingeving de grootste bron van kracht is. Ik vond dit werk zinvol, ik wist niet of het ergens toe zou leiden, maar dit was mijn droom. Tot mijn grote verrassing is het gedachtegoed van Positieve Gezondheid nu, na 30 jaar in stilte werken, opeens ‘ontploft’ en is dit wat menwil en wat als vernieuwend wordt beschouwd. Ik heb toen ook besloten om iPH op te richten om deze droom vorm te geven in de praktijk.
Ik heb als onderzoeker onder andere veel onderzoek gedaan naar voeding en ik heb gekeken naar de definitie van ‘gezondheid’ van de WHO (World Health Organisation). Ik kwam tot de conclusie dat deze definitie te idealistisch en daardoor belemmerend is. Tegenwoordig moet het gaan over veerkracht en coping. Hierna heb ik een nieuw concept (een karakterisering) opgesteld over ‘gezondheid’, namelijk; gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’. Dat is later uitgewerkt in het spinnenweb (zie afbeelding) van Positieve Gezondheid met zes dimensies.
Er verandert momenteel veel in de zorg.
Welke kant gaat deze transitie volgens u op en wat zijn de uitdagingen en mogelijkheden hierin voor iPH?
Je ziet een kanteling gaande richting de gezondheidsbevordering. Momenteel gaat er minder dan 4% van het geld in de zorg naar preventie, dit percentage zou veel hoger moeten. Wanneer je kijkt naar de iPH en het ‘spinnenweb’ (afbeelding boven) dat wij gebruiken, wordt de vraag gesteld; wat zou jij als patiënt willen veranderen? Om zo meer motivatie te creëren bij de patiënt. De persoonlijke zingeving wordt centraal gesteld door de zorgverlener. iPH is hierin een onafhankelijk stichting en wij werken met veel partijen samen om hen te helpen ontdekken hoe ze dit in hun organisatie een plek kunnen geven.
Nu is de zorg vooral gericht om het behandelen van ziekten, maar het zou zich meer moeten richten op coachen van de patiënt en het kijken waar de patiënt meer regie kan pakken. Daarnaast zijn ook onder andere veranderingen op financieel gebied en scholing van de zorgverleners nodig. Dit betekent ook een behoorlijke kanteling van het systeem en is het een proces dat alleen stapje voor stapje plaats kan vinden.
iPH breidt zich steeds verder uit, wat is de grootste uitdaging voor iPH?
iPH is op veel terreinen bezig en breidt zich ook steeds meer uit. De grootste uitdaging hierbij is om het behapbaar te houden en te voorkomen dat het een hype wordt. Dit proberen we door Positieve Gezondheid steeds meer inhoud te geven, meer trainingen te geven en uitbreiding van onderzoek. We werken aan een stevige basis voor iPH, inclusief het borgen en voortzetten ervan. Maar als de paradigmaverandering bereikt is richting gezondheid, heffen wij ons op!
Uw grote droom is dat Nederland een ‘Blue Zone’ wordt (zie boven). In welk jaar zou u dat willen behalen?
Om een Blue Zone te worden moet er wel een paradigmaverandering in de zorg en maatschappij plaatsvinden. Ik denk dat 2030 een mooi streven is. Het is van belang dat Positieve Gezondheid in het onderwijs een plek krijgt. Hierbij ook onder andere gericht op voeding, beweging, zingeving en sociale vaardigheden.
Wat is uw advies aan jong professionals in de zorg?
Volg je eigen droom, binnen je mogelijkheden. Word bewust van wat jij het liefst wil en zou willen realiseren in je leven. Het geeft voldoening hiervoor te gaan. Ik ben hiervan het levende voorbeeld. Ik ben altijd doorgegaan omdat ik het belangrijk vond en kijk: nu 30 jaar later komt mijn droom uit, namelijk het veranderen van de zorg. Laat je bij je droom niet van de wijs brengen.
Nog een wijze les: de kortste verbinding tussen twee punten is niet een rechte lijn. Door veel ervaringen en onverwachte omwegen die je pad kruisen in je zoektocht, kom je weer verder.
Door: Geeske Duyzings | Team 9
Team 9 vervult ‘The Ultimate Challenge’ (TUC) bij het iPH. Dit is een opdracht welke de teamleden samen oppakken aan het einde van hun traineeship. Voor de TUC bij iPH worden bestaande visies, theorieën en methoden, o.a. het 4D-model en de Nanda vergeleken met Positieve gezondheid en wordt gekeken hoe ze elkaar kunnen versterken.